De observerende schrijver: Ik zie… kinderlijke onschuld

Observeren is een belangrijke vaardigheid van schrijvers. Maar met alleen iets opmerken ben je er nog niet. Je moet ook weet hebben van associaties die bij je waarnemingen opkomen en hoe je daar een mooie verhaalopzet mee kan maken of clichés kan voorkomen. Deze week in de serie: ‘De observerende schrijver’: Ik zie... kinderlijke onschuld.

Kinderlijke onschuld is heel zuiver. Het is een ongecompliceerde uiting van de aanwezigheid van iets goeds. In een wereld vol ellende, of in een volwassen leven waar verantwoordelijkheden of ja-maars iets leuks soms kunnen overschaduwen, is het goed om eens uit te kijken naar onschuld. Dat helpt je wanneer je een scène met jonge kinderen gaat schrijven, of wanneer er in je verhaal even niets dan goeds is.

De volwassen wereld

De reden dat kinderen zo onschuldig zijn komt omdat ze nog niet alles van de wereld begrijpen en daardoor nog naïef zijn. Volwassenen daarentegen kunnen niet anders dan de ‘volledige waarheid’ meenemen in hun wereldbeeld. Dat resulteert niet altijd in een pessimistische levenshouding. Het zit al in het verschil tussen het kind dat zegt: “Jippie, snoepjes!” en de volwassene die erachteraan denkt: maar te veel snoepjes zijn niet goed voor je. Waar het kind alléén maar een traktatie ziet, ziet de volwassene óók de limieten die eraan kleven, wil het niet tot uiteindelijke ellende leiden.

De wereld van een kind

Als je een Junior van zes jaar of jonger in huis of in je omgeving hebt, of werkt met kinderen van die leeftijd, let er dan eens op wat die nog niet weten, of waar die zich nog niet druk om hoeven te maken.
“Ik wil cadeautjes!”
“Maar dat kan ik niet iedere week betalen, lieverd...”

“Sinterklaas is langs geweest!”
Sinterklaas? Ja, ja… Tegelijkertijd: maakt Junior dat iets uit? Waarschijnlijk niet, want die heeft mooie cadeautjes. Hoera!  

Oftewel: kijk eens wanneer en waarbij Junior niet vérder nadenkt, zich iets afvraagt of snapt hoe oorzaak en gevolg soms in elkaar steken, zoals in het voorbeeld met de cadeaus. Je kan niet iedere week cadeaus kopen, want dat is te duur. Waar Juniors ‘denkvermogen’ ophoudt, bevindt zich een beleving in het hier en nu van heel zuivere blijdschap. Als je ooit een scène schrijft waarin het moment perfect is, helpt het om aan Juniors wereldbeeld te denken. Om het moment dat extra gewicht te kunnen geven, kan je tussen de regels door ook schrijven wat er níet is, zoals ja-maars, zorgen of uitputting. Zo krijgt dat mooie moment als vanzelf meer gewicht, of het nu gaat om romantiek, blijdschap, opluchting, of … Zo wordt een citaat als: ‘de mooiste dag van mijn leven’  minder snel een holle frase.

Junior doet het gewoon

In moeilijke tijden denken volwassenen vaak na over wat gepast is. Omdat kinderen nog niet altijd weten de situatie vraagt of überhaupt nog geen besef hebben van sociale regels, zie je in dat soort situaties vaak ook kinderlijke onschuld terug.
Is een familielid overleden? Junior zegt gewoon dat opa wordt gemist, waar volwassenen dat vaker voor zich houden, uit angst emotioneel over te komen of bij anderen pas geheelde rouwwonden weer open te rijten. En als er iemand een knuffel nodig heeft, geeft een kind die gewoon, ook al weet het niet hoe diep dat verdriet gaat. Het bedenkt zich ook niet of er misschien geen verdriet speelt, maar eerder onderliggende jaloezie, of woede, of…
Sociale regels? Ammehoela! Als jij een knuffel nodig hebt, geeft Junior je die een.

Een gebrek aan een rem of maling hebben aan alles is goed bij kinderen af te kijken. Let er eens op hoe de ‘basisbeleving’ eruit ziet, zonder je meteen druk te maken hoe zich dat vertaalt naar latere plotpunt ‘de draak verslaan’ of ‘het roer compleet omgooien’. Observeren begint met opmerken hoe iets er in de basis uitziet, iets uitwerken of groter maken is iets voor later.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Daarnaast doceert ze een cursus autobiografisch schrijven bij de Ondernemersschool. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.